Metanefrin
Metanefrin adrenalinin (katexolamin) parçalanma məhsuludur. Katexolaminlər böyrəküstü vəzinin beyin maddəsi tərəfindən sintez edilir, fiziki gərginlik və stress zamanı qana sekresiya olunur. Bu hormonlar sinir impulslarının ötürülməsində, qlükoza və yağ turşularının sintezində iştirak edir, kiçik ölçülü bronxları, göz bəbəyini genişləndirir. Sonra 3,4-katexol-О-metiltransferaza fermentinin iştirakı ilə adrenalin metanefrinə, noradrenalin isə normetanefrinə çevrilir. Bu metabolitlərin qandakı miqdarı gün ərzində çox variasiya etdiyi üçün sutkalıq sidikdəki miqdarı daha informativ hesab olunur.
Tədqiqat metodu: İmmunoferment analiz (ELİSA)
Müayinəsinə göstəriş:
Metanefrin hipertoniyanın differensial diaqnozu, katexolamin sekresiya edən şişlərin (feoxromositoma, ranqloma, neyroblastoma) isə diaqnozu və monitorinqi (izlənilməsi) üçün müayinə olunur.
Müayinədən 48 saat əvvəl kofein tərkibli (çay, kofe) içkilərin,siqaretin qəbulunu məhdudlaşdırmaq, alkoqol tərkibli içkilərin (pivə) qəbulunu isə dayandırmaq tövsiyyə olunur. Pasient antidepressant, MAO inhibitorları, tetratsiklin kimi dərman vasitələrilə müalicə alırsa, analizdən bir həftə əvvəl bu preparatların qəbulu dayandırılmalıdır.
Metanefrin (sutkalıq sidikdə) aşağıdakı hallarda normadan çox olur:
- Böyrəküstü vəzinin beyin maddəsinin katexolamin sekresiya edən şişləri
- Feoxromositoma
- Paraqanqlioma
- Neyroblastoma
- Dərman preparatlarının qəbulu
- Hidralazin törəmələri
- MAO inhibitorları
- Antidepressantlar
- Levodopa
Qeyd: İntensiv fiziki idman, kofein (çay, kofe), alkoqol tərkibli içkilərin qəbulu, nikotin, insulin, sidikqovucu maddələr, qıcolma əleyhinə preparatlar metanefrin sekresiyasını artıra bilər.
Metanefrinin normal dəyəri aşağıdakı kimidir:
- < 350 μg/24 saat
Tədqiqat metodu: İmmunoferment analiz (ELİSA)
Qeyd: Müayinə metodu və analizin icra olunduğu cihazdan asılı olaraq normal dəyərlər qismən fərqli ola bilər. Nəticəni düzgün qiymətləndirmək üçün bu, nəzərə alınmalıdır.
Metanefrinlər (normetanefrin, metanefrin) katexolaminlərin mübadiləsinin (noradrenalin, adrenalin) aralıq məhsullarıdır. Katexolaminlər böyrəküstü vəzinin beyin maddəsinin xromaffin hüceyrələri tərəfindən sintez olunur və emosional stress, fiziki gərginlik kimi stimulyator siqnallara cavab olaraq qana sekresiya olunur. Orqanizmdə katexolaminlərin üç forması mövcuddur:
- Dofamin
- Adrenalin (epinefrin)
- Noradrenalin (norepinefrin).
Bu hormonlar sinir impulslarının ötürülməsini, enerji mənbəyi kimi istifadə olunan substratların (qlükoza, yağ turşusu) sintezini tənzimləyir, kiçik ölçülü bronxları, göz bəbəklərini genişləndirir. Noradrenalin qan damarlarını daraldır, nəticədə arterial təzyiqi yüksəldir, adrenalin isə ürək ritmini artırır və maddələr mübadiləsini intensivləşdirir. Katexolaminlər funksiyalarını icra etdikdən sonra 3,4-katexol-O-metiltransferaza və MAO fermentinin iştirakı ilə homovanilin turşusu, metanefrin, normetanefrin kimi metabolitlərə çevrilir və sidiklə xaric olur. Laborator diaqnostikada bu metabolitlərdən ən çox sərbəst metanefrin müayinə olunur.
Metanefrin molekulyar çəkisi 197.231 g/mol, kimyəvi formulası C10H15NO3 olan üzvi birləşmədir. Adrenalinin parçalanma məhsuludur.
Kliniki əhəmiyyəti:
Normada qanda və sidikdə çox az miqdarda metanefrin aşkarlanır. Katexolamin sekresiya edən şişlər (feoxromositoma, paraqanqlioma, neyroblastoma) zamanı qanda və sidikdə adrenalin, noradrenalin, dofamin kimi bioloji aktiv maddələrlə yanaşı metanefrinin də miqdarı artır. Adrenalinin yarımparçalanma müddəti çox qısa olduğu üçün paranqanqlioma, feoxromasitoma, neyroblastoma kimi şişlərin diaqnozu, hipertoniyanın differensial diaqnozu və monitorinqi üçün sutkalıq sidikdə sərbəst (fraksiyalaşmış) metanefrini tədqiq etmək daha informativ hesab olunur.
Qeyd: Qanda katexolaminlərin və onların metabolitlərinin miqdarı sutka ərzində çox variasiya etdiyi üçün müayinə materialı kimi sutkalıq sidiyi tədqiq etmək tövsiyyə olunur.
Müayinədən 48 saat əvvəl kofein tərkibli (çay, kofe) içkilərin,siqaretin qəbulunu məhdudlaşdırmaq, alkoqol tərkibli içkilərin (pivə) qəbulunu isə dayandırmaq tövsiyyə olunur. Pasient antidepressant, MAO inhibitorları, tetratsiklin kimi dərman vasitələrilə müalicə alırsa, analizdən bir həftə əvvəl bu preparatların qəbulu dayandırılmalıdır.
Metanefrin (sutkalıq sidikdə) aşağıdakı hallarda normadan çox olur:
- Böyrəküstü vəzinin beyin maddəsinin katexolamin sekresiya edən şişləri
- Feoxromositoma
- Paraqanqlioma
- Neyroblastoma
- Dərman preparatlarının qəbulu
- Hidralazin törəmələri
- MAO inhibitorları
- Antidepressantlar
- Levodopa
Qeyd: İntensiv fiziki idman, kofein (çay, kofe), alkoqol tərkibli içkilərin qəbulu, nikotin, insulin, sidikqovucu maddələr, qıcolma əleyhinə preparatlar metanefrin sekresiyasını artıra bilər.
Metanefrinin normal dəyəri aşağıdakı kimidir:
- < 350 μg/24 saat
Tədqiqat metodu: İmmunoferment analiz (ELİSA)
Qeyd: Müayinə metodu və analizin icra olunduğu cihazdan asılı olaraq normal dəyərlər qismən fərqli ola bilər. Nəticəni düzgün qiymətləndirmək üçün bu, nəzərə alınmalıdır.
Nümunə: sutkalıq sidik
Sidik 24 saat ərzində içərisində 10-15 ml 6M HCl olan steril, tünd rəngli bankaya yığılır.
Konteyner: germetik bağlanan, tünd rəngli (və ya folqaya bükülmüş) steril qab.
Konteynerin üzərinə pasientin adı, soyadı, təvəllüdü və nümunənin götürülmə vaxtı yazılmalıdır. Laboratoriyada sidiyin həcmi təyin olunmalıdır.
Saxlanma şəraiti:
- Soyuducuda (2-8 ̊C) (üstünlük verilir) 7 gün
- Dondurucuda (< -20 ̊C) 30 gün
Qeyd: Dondurulmuş nümunəni əridib yenidən dondurmaq, günəş şüasına məruz qoymaq yolverilməzdir.
Nümunənin daşınma temperaturu:
- Otaq temperaturu
Nümunənin rədd edilməsi:
- Steril olmayan qabda, qoruyucu vasitələrdə (prezervativ) gətirilmiş nümunə.
Metanefrinin normal dəyəri aşağıdakı kimidir:
- < 350 μg/24 saat
Tədqiqat metodu: İmmunoferment analiz (ELİSA)
Qeyd: Müayinə metodu və analizin icra olunduğu cihazdan asılı olaraq normal dəyərlər qismən fərqli ola bilər. Nəticəni düzgün qiymətləndirmək üçün bu, nəzərə alınmalıdır.
Müayinə müddəti
Qiymət
